Międzyuczelniany projekt naukowo-badawczy „Polska Gwardia Narodowa – mit, potrzeba czy konieczność?”

Spotkanie inaugurujące międzyuczelniany projekt naukowo-badawczy „Polska Gwardia Narodowa – mit, potrzeba czy konieczność?” odbyło się 8 kwietnia 2015 r. w PWSZ w Koninie. Zostało ono zorganizowane przez Wydział Społeczno-Humanistyczny.

Uczestniczyli w nim przedstawiciele instytucji i stowarzyszeń zajmujących się bezpieczeństwem publicznym i zarządzaniem kryzysowym oraz uczelni z Poznania, Kalisza i Sieradza. Ze strony organizatorów wzięli w nim udział dr Artur Zimny, dziekan WS-H, dr Janusz Kwieciński, prodziekan WS-H oraz dr hab. Ireneusz T. Dziubek z Katedry Politologii i Bezpieczeństwa Wewnętrznego.

Projekt „Polska Gwardia Narodowa – mit, potrzeba czy konieczność?” polega na przeprowadzeniu profesjonalnych badań, których celem jest próba odpowiedzi na pytanie: Czy w kontekście polskiej rzeczywistości Gwardia Narodowa może stać się rozwiązaniem pozwalającym osiągnąć zdolności obronne zarówno w wymiarze narodowym, jak i sojuszniczym? Jest to bardzo ważki problem zważywszy na obecną sytuację na świecie, targanym licznymi konfliktami i wojnami oraz na zmiany dokonane w Polsce w 2008 r., kiedy to przyjęto program profesjonalizacji Sił Zbrojnych. Zrezygnowano wówczas z istnienia armii poborowej opartej na powszechnej służbie wojskowej, na rzecz ochotniczej armii zawodowej. Jednym z elementów tych działań stało się utworzenie Narodowych Sił Rezerwowych (NSR), potocznie zwanych „Gwardią Narodową”. Nazwa ta jest jednak pewnym nadużyciem, które wprowadza w błąd, bowiem po przeprowadzonych zmianach Polska w ogóle nie posiada w ramach swoich sił zbrojnych komponentu, który byłby jakimkolwiek odpowiednikiem „obrony terytorialnej”, potrzebnej do indywidualnego lub zbiorowego (np. w ramach NATO) odparcia ataku zbrojnego. Rodzą się zasadne pytania o zdolności obronne polskiego systemu militarnego. Pojawiają się przy tym emocjonalne wypowiedzi porównujące przykładowo stan liczebny Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (SZ RP) do poziomu pojemności wszystkich miejsc siedzących na Stadionie Narodowym w Warszawie, bądź przypominające słowa C. von Clausewitza, że państwo, w którym organizacja wojskowa społeczeństwa upada, staje się „drogą publiczną dla obcych wojsk”. Brak też racjonalnych, popartych naukowymi badaniami, wniosków naukowych w tym temacie, mogących skutkować implikacjami i zaleceniami na przyszłość w zakresie poprawy możliwości naszej obronności.

Pilnym zadaniem stojącym przed badaczami stała się więc konieczność analizy zagadnień odnoszących się do stanu obronności w kraju, a w tym zaistnienia sił „obrony terytorialnej” roboczo określonej mianem „Gwardia Narodowa” (GN). Realizowany projekt daje możliwość znalezienia odpowiedzi na pytanie: Czy w kontekście polskiej rzeczywistości Gwardia Narodowa może stać się rozwiązaniem pozwalającym osiągnąć zdolności obronne zarówno w wymiarze narodowym, jak i sojuszniczym?

Właśnie w celu rozwiązania postawionego powyżej problemu badawczego powołano międzyuczelniany projekt naukowo-badawczy „Polska Gwardia Narodowa – mit, potrzeba czy konieczność?”. Pozwoli on na zdiagnozowanie sytuacji i wysunięcie wniosków w takich obszarach jak: rozwiązania na rzecz wspierania zdolności obronnych kraju; zakres zadań na rzecz wspierania wybranych przestrzeni bezpieczeństwa wewnętrznego (przykładowo: sytuacje kryzysowe, stanu wyjątkowego, działań antyterrorystycznych i kontrterrorystycznych); GN a Policja; GN a Państwowa Straż Pożarna; GN a Obrona Cywilna; uzbrojenie i wyposażenie GN; wykorzystanie potencjału społeczno-obywatelskiego na rzecz tworzenia GN (przykładowo: OSP, straże gminne (miejskie), ZHP, pracownicy ochrony, członkowie grup rekonstrukcyjnych, stowarzyszeń strzeleckich); sytuacja formalno-prawna (przykładowo: czas służby ochotniczej, rezerwa w GN, określenie możliwości i sposobów wsparcia, rodzaje zadań i obszar działań); sposoby i możliwości finansowania GN; organizacja i struktura, czyli aspekty odnoszące się do kwestii: podziału terytorialnego, rozlokowania placówek – koszarowania, sposobów wezwań mobilizacyjnych, wynagrodzenia, świadczeń, ewentualnych zniżek i przywilejów ochotników; szkolenia członków GN (przykładowa problematyka: wdrażanie do przestrzegania dyscypliny służbowej, zasady życia koszarowego, motywowane do pełnienia służby i gotowości do poświęceń, zaplanowanie i określenie koniecznych kompetencji i rozwoju posiadanych umiejętności); wymogów indywidualnych wobec członków (przykładowo: przedział wiekowy ochotników, ograniczenia kondycyjne, znajomość języków obcych, posiadanie specjalistycznych umiejętności itd); wymogów psychofizycznych (np. wzrostu wydolności fizycznej i stymulacji rozwoju psychicznego, w tym testy sprawności wstępnej, trening podstawowy i rozwijający); określenia zakresów przeszkolenia wojskowego (szkolenie podstawowe, zaawansowane bądź okresowe; aspekt nabycia nowych umiejętności – wybór profesji zawodowych bądź doskonalących) czy kształtowania morale, postaw obywatelskich i patriotycznych w GN.

Będzie można odpowiedzieć także na pytania:
- jakie są konieczne zmiany w obszarach działalności państwa dotyczących zapewnienia  właściwego poziomu obronności kraju?
- jak bardzo konieczne jest powołanie sił obrony terytorialnej kraju?
- jakie powinny być kierunki rozwoju obrony terytorialnej kraju w kontekście nowoczesnej strategii państwa i sojuszu?
- jakie rezerwy (potencjał) społeczno-obywatelskie można wykorzystać do idei tworzenia nowych sił obrony terytorialnej?
- jaki ostatecznie kształt powinien przybrać komponent wspierający SZ, roboczo określony mianem „Gwardii Narodowej?
Konferencja naukowa podsumowująca projekt odbędzie się najpóźniej w grudniu 2015 r.
 
Opracowanie tematu: dr hab. Ireneusz T. Dziubek, red: Ekdar.